فیوز فشنگی یا حرارتی ذوب شونده :
فیوز وسیله ای است که با مدار به صورت سری قرار گرفته و مصرف کننده را در مقابل اتصال کوتاه یا جریان زیاد محافظت می کند . برای نصب این فیوزها از یک پایه چینی و یک کلاهک چینی که فیوز داخل آن جای می گیرد و پشت این کلاهک شیشه ای است، استفاده می گردد. سیم حرارتی داخلی فیوز به ازاء جریان به خصوصی در زمان معینی ذوب شده و سبب قطع مدار مربوط به آن می شود. فیوز ذوب شونده معمولی را فیوز فشنگی نیز می نامند .
سیم حرارتی آن در داخل براده هایی از سرامیک، پودر چینی یا خاک نرم کوارتز همراه با ماسه قرار دارد و جرقه حاصل از قطع شدن سیم حرارتی را سریع خنک کرده و بلافاصله قطع می کند. این مواد همچنین باعث خنک شدن سیم ذوب شونده داخل فیوز می گردد تا هنگام عبور جریان، سیم بیش از اندازه گرم نشود. این قسمت که محفظه ای چینی یا در بعضی موارد شیشه ای است را فشنگ فیوز یا پاترون فیوز می نامند .
البته فیوزهای ظریف که در رادیو و دستگاه های مخابراتی به کار می روند چون اغلب برای جریان های خیلی کم می باشند، به صورت سیم نازکی در داخل لوله شیمیایی هستند و در اطراف آن پودر چینی یا سرامیک وجود ندارد مگر در مواردی که مقدار جریان فیوز زیاد باشد .
قطر انتهای فشنگ فیوز برای جریان های مختلف تقسیم بندی شده است و برای این که انتهای فشنگ به پایه فیوز بخورد ، از قطعه واسطه ای به نام ته فشنگ استفاده می شود . پس از قرار دادن فیوز ، کلاهک فیوز روی أن را گرفته و به پایه پیچ می شود .
اجزاء فیوز فشنگی
1- قاب سرامیک
2- سیم ذوب شونده از جنس آلیاژ سرب، قلع یا مس که دمای ذوب پایین دارند
3- پوسته : از جنس ترموپلاست (پلی آمید) (روکش)
4- سیم نازک برای اتصال به پولک در اثر گرم شدن می افتد و پولک را به داخل فیوز می کشاند .
5- پولک رنگین سر فیوز بعد از ذوب شدن سیم به داخل فیوز می افتد و نشان دهنده فیوز سوخته است . که هر رنگ نشان دهنده جریان نامی (آمپراژ فیوز) می باشد.
6- کلاهک بالایی
7- پایه
•نحوه انتخاب فیوز بادرجه حرارت محیط – درصد افت ولتاژ و ..
برای تشخیص سالم بودن فیوز از یک پولک به رنگ های مختلف استفاده می شود که توسط یک سیم مقاومت دار نگه داشته می شود . مثلا پولک رنگ صورتی برای جریان ۲ آمپر، قهوه ای روشن -۴ آمپر، سبز - ۶ آمپر، قرمز روشن - ۱۰ آمپر، خاکستری - ۱۶ آمپر، آبی - ۲۰ آمپر، زرد روشن - ۲۵ آمپر، سیاه - ۳۵ آمپر، سفید - ۵۰ آمپر و... پس از سوختن سیم حرارتی فیوز، سیم مقاومت دار نیز سوخته و پولک فلزی که تحت کشش فنر کوچکی قرار دارد آزاد و به طرف بالا کشیده می شود. پولک از سر فشنگ می افتد و بدین ترتیب از خارج می توان دید که فشنگ فیوز سوخته است یا سالم است.
جنس سیم ذوب شونده معمولا از نقره ساخته می شود که درجه ذوب آن ۹۵۰ درجه است و برای رفع این عیب ، سیم حرارتی را دو تکه ساخته که توسط لحیم به هم متصل می شوند ، زیرا لحیم در حرارت تقریبی ۲۳۰ درجه سانتیگراد ذوب می شود . مقررات بین المللی ترمیم کردن فیوز فشنگی را ممنوع کرده و باید فیوز جدیدی را به جای سوخته آن قرار داد .
قسمت دیگر این فیوزها پایه نام دارد که اتصال شبکه به پیچ مربوط به ته آن بسته می شود و از سر آن که محل بستن کلاهک همراه فیوز است ، جریان به طرف مصرف کننده هدایت می شود .
دو نوع فیوز تند کار و کند کار وجود دارد که فیوز کند کار جریان های زیاد را دیرتر از فیوز تند کار قطع می کند و در جایی به کار می رود که اضافه بار کم مدت نباید سبب قطع مدار شود، مانند: راه افتادن موتورهای الکتریکی. در فیوز کند کار جریان نامی فیوز را حدود دو برابر جریان نامی موتور انتخاب می کنند (جریان راه اندازی موتورها ۶ تا ۷ برابر جریان نامی آن ها است) .